Η αξία της εξιστόρησης

[book chapter]

Full reference

Μανόλης Γουάλλες και Βασίλης Πουλόπουλος, Η αξία της εξιστόρησης , Ευστράτιος Στυλιανίδης και Στυλιανή Συλαίου (επιμ) Τεκμηρίωση Πολιτισμού. Εκδόσεις Τζιόλα, Θεσσαλονίκη, 2023.

Abstract

Συνηθίζουμε να μετράμε τον πλούτο ενός μουσείου ή ενός χώρου πολιτισμού με βάση την αξία των επιμέρους εκθεμάτων που περιλαμβάνονται στις εκθέσεις του. Και αναγνωρίζοντας την αξία των στοιχείων αυτών φροντίζουμε για τη συντήρησή τους και μεριμνούμε για την ψηφιοποίηση και λεπτομερή καταγραφή τους, ενδεικτικά με πρότυπα μεταδεδομένων και τεκμηρίωσης όπως το CIDOC-CRM. Πέρα όμως από την αξία των τεκμηρίων υπάρχει και ένας πρόσθετος, άυλος άξονας πολιτισμικού πλούτου, αυτός της εξιστόρησης.

Μια έκθεση δεν είναι απλά ένα σύνολο εκθεμάτων, είναι μια καλά μελετημένη ακολουθία στοιχείων που, εξεταζόμενα ως σύνολο, λένε μια ιστορία αναδεικνύοντας προηγουμένως αόρατες πτυχές της ιστορίας και της τέχνης. Η εξιστόρηση αυτή είναι αποτέλεσμα της επίπονης εργασίας ειδικών, όπως οι μουσειολόγοι, και προσθέτει στην αξία του χώρου πολιτισμού.

Ακόμη όμως και αυτή η εξιστόρηση δεν είναι άμεσα και πλήρως εμφανής ή κατανοητή στο μη εξειδικευμένο επισκέπτη. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η ξενάγηση, που υποβοηθά την κατανόηση συμπληρώνοντας το γνωστικό πλαίσιο και υπογραμμίζοντας τα μηνύματα που επιθυμεί να μεταφέρει ο χώρος πολιτισμού. Ακόμη περισσότερο, η καλή ξενάγηση μετατρέπει την έκθεση από συλλογή τεκμηρίων σε μια ολοκληρωμένη, διδακτική και συνάμα ψυχαγωγική εμπειρία επίσκεψης, αυξάνοντας όχι μόνο την ικανοποίηση του επισκέπτη αλλά και ευρύτερα την οικονομική αξία του χώρου πολιτισμού.

Στο παρόν κεφάλαιο εστιάζουμε σε αυτή, τη συχνά παραμελημένη, πηγή αξίας για ένα χώρο πολιτισμού: τις ξεναγήσεις και εξιστορήσεις που συνοδεύουν, πλαισιώνουν και αναδεικνύουν τις εκθέσεις του. Βλέπουμε πως οι εξιστορήσεις είναι πολύτιμες, αναπτύσσονται με μεγάλο κόπο και κόστος, έχουν σημαντική προοπτική επανάχρησης και κινδυνεύουν να χαθούν ανά πάσα στιγμή.

Για την προστασία τους, αλλά και για τη διευκόλυνση της επανάχρησής τους, παρέχουμε στον παρόν τη θεωρητική τους μοντελοποίηση, στην οποία μπορεί να βασιστεί η ψηφιοποίησή τους, και παρουσιάζουμε μια πρώτη ψηφιακή λύση για την καταγραφή τους. Προτείνουμε επίσης μια διαισθητική προσέγγιση οπτικοποίησης που μπορεί να υποστηρίξει την ευρύτερη και περισσότερο ομοιόμορφη αξιοποίησή τους. Παραθέτουμε επίσης ενδεικτικά αποτελέσματα της πειραματικής εφαρμογής της προσέγγισής μας.